Bij het begin van de vasten deel ik graag met u deze mooie vastenmeditatie van medebroeder Fons Swinnen sj, begeleider van de godsdienstleerkrachten in onze colleges.
Me (laten) bevrijden
Tijdens vormingssessies met leerkrachten zoeken we naar de kerntrekken van het ignatiaans opvoedingproject. 10 gele kaartjes, op volgorde van (persoonlijke) voorkeur te leggen. ‘Opvoeden tot geloof’ komt bijna steevast op de laatste plaats. Sommigen weten er niet goed blijf mee. ‘Zich bevrijden’ scoort altijd goed. Begrijpelijk. Onze tijdsgeest draagt autonomie hoog in het vaandel. Hoe klinkt het als we er een woordje bijpassen: ‘zich laten bevrijden’? Dat neemt niets weg van de actieve, voluntaristische aanpak. Mensen moeten uitgerust zijn om zelf het leven aan te kunnen. Daartoe worden ze opgeleid, gevormd. Jongeren worden uitgenodigd hun ‘man’, hun ‘vrouw’ te kunnen staan. Assertief zijn, de wereld beheersen, de touwtjes in handen durven nemen,….
Het ‘laten’ laat me niet meer los. Hoe kan de vasten die begonnen is ons helpen zoeken naar nieuwe vormen van ‘bevrijdende’ regels. Alle mogelijke (werkwoord)vormen van ‘laten’ schreef ik op: toelaten, verlaten, gelaten, achterlaten, binnenlaten, buitenlaten, nalaten, loslaten, openlaten …. Daarna kwam er (stoom) aflaten nog bij.
Eerst dacht ik dat laten een passieve houding uitdrukt, niet doen. Daarom trekt het me aan. Want er moet al zoveel gedaan worden. Té veel. En dat is vermoeiend, stresserend, soms beangstigend. Maar – zo merkt een collega op –al die werkwoorden drukken ook een activiteit uit, als levenspel tussen de mens en wat zich aandient: ik laat toe … jij laat toe. Het vraagt overgave om te laten gebeuren. Ik merk dat tot in de concertzaal. Om helemaal ontspannen de muziek tot me toe te laten, kan ik me best ontspannen, de spanning uit me laten stromen, rustig in de zetel wegzakken. Met het gebed is het niet anders: tijd maken, een plaatsje kiezen, mijn ogen sluiten of juist openen, de rust toelaten. Ik vergeet nooit wat een leerkracht me jaren geleden zei, zo maar, ’s middags aan tafel in een college. Hij had jarenlang gevochten voor zijn vrouw en zijn kinderen. Ze hadden hem verlaten. “Toen ik ze eindelijk kon loslaten, kreeg ik ze terug.”
Misschien is de opgave voor deze vasten voorwaarden te scheppen om te laten gebeuren. Bij al het noodzakelijke dat we in handen nemen tegelijkertijd ontspannen het nieuwe zich laten aandienen. J. Nadal had het bij Ignatius over ‘zachtjes laten leiden naar het onbekende; wijselijk onwetend de weg gaan’.
Een sterk symbolische film ‘The Return’ (2003) van de Rus Andrei Vzjagintzev drukt dit aangrijpend uit. Na twaalf jaar afwezigheid komt vader plots opdagen. De twee broers, Andrej en Ivan, veertien en elf jaar, worden door de komst van de mysterieuze vader uit de geborgenheid van moeder en grootmoeder losgerukt. De oudste is meegaand. De jongste weerbarstig en mokkend. Beiden worden met de vader op weg genomen om te gaan vissen. Het wordt een lange weg naar het onbekende, naar een ver eiland, een tocht van verzet en overgave. De evangelische symbolen zijn overvloedig aanwezig: het avondmaal met de vader die een kip breekt in plaats van brood en rode wijn met water serveert, het vissen op het meer, de verlatenheid in het bootje. Weggevoerd worden. Een eigen weg moeten zoeken. ‘Vader’ kunnen/mogen zeggen, op het ogenblik dat Hij ons ontrokken wordt. De weg van dood naar verrijzen.
De vastentijd heeft alles met zulke tocht te maken. Veertig dagen. In een bootje op het meer in de storm, op zoek naar de vader. Waar bevind ik me nu? Waar wil ik naartoe? Wat moet ik los en achterlaten? Zal iemand me leiden en bevrijden? Moet ik het zelf doen of laat ik het aan mij gebeuren? Beide. Doen én laten. Vruchtbare veertigdagentijd.
Fons Swinnen sj
Reacties