Sterven in een gesloten centrum. Een rauw ervaringsbericht
Onderstaand ervaringsbericht staat in de nieuwsbrief van voorjaar 2014 van de Belgische Jesuit Refugee Service.
Op 5 december 2013 sterft Patrick Ago.
Deze dertigjarige Ivoriaan werd al een maand vastgehouden in het gesloten
centrum van Brugge. JRS Belgium is verbijsterd, kan het niet geloven, en is
diep bedroefd: wat was de doodsoorzaak? Wie was die man? Het team had hem nooit ontmoet.
Geschokte gedetineerden belden JRS
Belgium op. Sinds het overlijden was iedereen in het centrum van Brugge in
hongerstaking gegaan en weigerde men de normale routine van de groepsbewegingen
te volgen. Er doken proteststemmen op over de moeilijke levensomstandigheid in
het centrum, klachten over de sociaal assistenten en de medische dienst. Binnen
de kortste keren sloeg de hongerstaking over naar andere gesloten centra:
Vottem en 127bis.
Een telefoontje naar de centrumdirectie
in Brugge leverde niet veel op. Het personeel was duidelijk geschrokken en erg
verveeld door deze delicate situatie. Ze waren zeer voorzichtig met het
verlenen van informatie aan derden. Het parket had een opsporingsonderzoek
opgestart. Wegens het onderzoeksgeheim kon geen informatie worden vrijgegeven.
Dezelfde dag nog organiseerde de
priester die al jaren trouw wekelijks het gesloten centrum bezoekt een
gebedswake waar zowel gedetineerden als personeel op afkwamen. Iedereen werd
uitgenodigd om bij de foto van de overledene een kaarsje te plaatsen, in stille herinnering aan hem. Velen hebben
dit stilte- en bezinningsmoment in zo’n moeilijke context sterk gewaardeerd.
JRS Belgium vroeg de centrumdirectie om
uitzonderlijk tijdens het weekend toegang tot het centrum te krijgen om haar
steun en solidariteit aan de gedetineerden te betuigen. De toegang werd
geweigerd. Pas op maandag, 9 december, was JRS Belgium terug welkom. Die dag
waren de gemoederen van de gedetineerden al wat bedaard, hoewel de meesten nog
erg onder de indruk en diep getroffen waren. Ze waren ook angstig dat hen
hetzelfde zou overkomen. Patrick was immers een jonge man geweest en fysiek
zeer fit, want hij ging vaak fitnessen. Hij had zich ook altijd normaal
gedragen in de groep, sprak Frans en Nederlands... Velen dachten dus: “ Als hij
zomaar, plots, kon sterven dan kan dat met mij ook gebeuren”. Sommigen vonden
het overlijden verdacht of vermoedden zelfs kwaad opzet. Patrick was bij het
wekken ’s morgens gewoon niet wakker geworden. Toen de medische dienst erbij
werd gehaald, was het al te laat.
Het parket beval een lijkschouwing.
Gezien er geen officiële mededeling over het
overlijden was bekendgemaakt (volgens de officieuze versie ging het om een hartstilstand)
drong JRS erop aan dat de conclusies van de lijkschouwing openbaar zouden
worden gemaakt. Deze aangelegenheid overtreft immers de bijzondere belangen van
het gezin van de overledene en een officiële mededeling had misschien de vele
spanningen in verscheidene centra kunnen voorkomen. Het Parket van Brugge is
uiteindelijk toch op ons verzoek ingegaan en zou de conclusies eerstdaags
bekendmaken.
Er wordt wel eens gezegd dat men sterft
zoals men heeft geleefd. Wat zou dit in deze context kunnen betekenen? Het zal
je maar overkomen: je wordt om administratieve redenen vastgehouden, je
vrijheid wordt je ontnomen, je bent afgezonderd van je dierbaren, beleeft één
van de meest angstwekkende en stresserende periodes uit je leven en daar,
tussen al die vreemde mensen in een gelijkaardige, moeilijke situatie, sterf
je... Overlijden is altijd confronterend en moeilijk, maar sterven in een
gesloten centrum? Zoiets wil niemand toch? Aan de levende gedetineerden kunnen
we alleen deze hoop meegeven, dat de opsluiting slechts tijdelijk is, geen
eindpunt maar een slechte droom die voorbij gaat, of een tunnel. Kijk, daar aan
het einde van de tunnel kun je het licht
al zien...
Nathalie Salazar Medina
JRS Belgium
Reacties
We veroordelen wat we kennen, maar er is veel onbekend. We denken soms: laat maar, ik heb mijn portie gehad....
In deze omstandigheden mensen ontmoeten die je waardigheid zien en je hoop geven kan soms de enige strohalm zijn waaraan je je kan vasthouden