Handleiding over hoe Paus Franciscus in mekaar zit
De wijze van handelen van Paus Franciscus
blijft verbazen. Tot vreugde van
sommigen. Tot verbijstering van anderen. Een handleiding ontbreekt.
Hieronder een poging.
De reacties in Kerk en samenleving zijn erg
divers. Bij de meeste gelovigen aan de basis is de Paus heel populair. Dit
geldt ook voor een flink deel van de clerus. Vele maatschappelijke groepen die
doorgaans weinig van doen hebben met een paus steken hun bewondering niet onder
stoelen of banken: politici, zakenlui, kunstenaars, organisaties van
homoseksueel geaarde mensen enz.
Anderen zijn oprecht ontredderd. In een
interview dd 17 november 2014 verwoordt kardinaal Francis George, de voormalige
aartsbisschop van Chicago, op heldere wijze zijn verbijstering. George is een van de meest vooraanstaande bisschoppen van de USA. Zowel door zijn
theologische cultuur als door zijn managerscapaciteiten. Kardinaal George stelt
de - open - vraag hoe Paus Franciscus zich verhoudt tov katholieke fundamentals
als waarheid, doctrine en traditie. Is het zo dat Paus Franciscus die pijlers
van de RKK tussen haakjes zet?
Ik denk het niet. Paus Franciscus denkt en
handelt eenvoudigweg als jezuïet. Zoals elke jezuïet is hij gekneed door de
Geestelijke Oefeningen van Ignatius van Loyola. Die gebedsvorm verbindt voortdurend
Bijbel en Traditie met de persoonlijke (gods)ervaring. Deze laatste is in
belangrijke mate het vertrekpunt van de onderscheiding omtrent wat Gods Geest de mens vraagt.
Komt daarbij dat de jezuïtische
spiritualiteit en pedagogie uitgaan van een heel positief mensbeeld en van de
overtuiging dat je God kan vinden in alle dingen, de meest profane incluis.
Voor jezuïeten hebben woorden als verandering, openheid tov het onvoorziene,
creativiteit en onvoorspelbaarheid een positieve bijklank. Net zoals in de
postmoderne cultuur.
Daarmee zijn twee belangrijke elementen van
antwoord aan kardinaal George gegeven.
Diens gedachtengang is doorspekt met woorden als waarheid, doctrine,
traditie enz.. Begrippen die fundamenteel zijn voor de RKK. Bakens die de weg
kunnen aanwijzen. Ze geven veiligheid en duidelijkheid in tijden van
verwarring. Dit is belangrijk. Probleem is dat ze steeds moeilijker in dialoog treden
met een snel veranderende samenleving en cultuur. Die hebben een allergie aan “dogmatisch” denken.
Je zou het nog anders kunnen uitdrukken.
Kardinaal George, en velen met hem, is zeer gehecht aan het indrukwekkende leerstellige en theologische bouwwerk dat de
RKK doorheen haar geschiedenis heeft opgebouwd. Een schat van openbaring en
wijsheid. Hiermee gaat een deductieve benadering gepaard van de concrete
werkelijkheid. Deze wordt eerder benaderd vanuit de theorie. Soms matcht het.
Soms niet. In een cultuur en samenleving waar de verandering eerder de regel
dan de uitzondering is geworden, maakt dit vaak de ontmoeting onmogelijk. Het
Evangelie dreigt zo zijn geloofwaardigheid te verliezen voor steeds grotere
groepen van de samenleving.
De jezuïet Franciscus situeert zich anders in
het spanningsveld tussen theorie en
praktijk. De concrete ervaring krijgt er van meet af aan een groter gewicht. Met
al de onzekerheid, onduidelijkheid en tegenstrijdigheid die daarmee kan gepaard
gaan. Vanuit de praktijk wordt een inductieve lijn getrokken naar doctrine en
theologie. Het proces van het uittekenen van die lijn stoot vaak op
aarzelingen, tegengestelde meningen, weerstand enz. Niet toevallig wordt bij de
ignatiaanse onderscheiding van de geesten het bestaan van verschillende
"bewegingen" (rust én onrust, vertrouwen én angst enz.) beschouwd als
wenselijk want teken van groei.
Ik durf te hopen en te geloven dat we met Franciscus een paus hebben gekregen die de RKK resoluut het derde millennium gaat binnenvoeren.
Ik durf te hopen en te geloven dat we met Franciscus een paus hebben gekregen die de RKK resoluut het derde millennium gaat binnenvoeren.
Nikolaas Sintobin sj
Reacties
De pastorale houding is over het algemeen toch individueel.
De handelingen, uitspraken van de Paus kunnen daarom niet zo geïnterpreteerd woorden, daar hij op de stoel van Petrus zit!
Citaat uit de duiding tekst hier boven!:
“Daarmee zijn twee belangrijke elementen van antwoord aan kardinaal George gegeven. Diens gedachtengang is doorspekt met woorden als waarheid, doctrine, traditie enz.. Begrippen die fundamenteel zijn voor de RKK. Bakens die de weg kunnen aanwijzen. Ze geven veiligheid en duidelijkheid in tijden van verwarring. Dit is belangrijk. Probleem is dat ze steeds moeilijker in dialoog treden met een snel veranderende samenleving en cultuur. Die hebben een allergie aan “dogmatisch” denken.”
De houding van de Priester op de preekstoel en de biechtstoel is een antwoord op het citaat hierboven.
Het Bergollio effect kan ik spijtig genoeg niet waarnemen in mijn omgeving!